Medezeggenschapsstructuren
Medezeggenschapsstructuren, processen en vernieuwende medezeggenschap –
De medezeggenschapsraad wordt in de meeste gevallen gevormd door de leden van de ondernemingsraad en eventueel een aantal commissies. En vaak is de samenstelling van de medezeggenschap is in overeenstemming zijn met de structuur zoals in de Wet op de ondernemingsraden is beschreven.
De wet schrijft de structuur voor de medezeggenschap echter niet dwingend voor. De WOR blijft het kader waarbinnen de medezeggenschap functioneert, maar dat kader is flexibel.
De ondernemingsraad mag tot op zekere hoogste zelf behalen hoe de medezeggenschap ingericht wordt. Uiteraard in overleg met de bestuurder die soms toestemming moet geven, bijvoorbeeld als de OR het aantal leden wil wijzigen.
Vernieuwde/vernieuwende medezeggenschap
De Wet op de ondernemingsraden schrijft niet voor hoe een ondernemingsraad de medezeggenschap in moet richten, maar eist wel van de ondernemingsraad de werkwijze in een reglement wordt vastgelegd.
De WOR beschrijft de commissies die de ondernemingsraad kan instellen, zoals: vaste commissies, onderdeelcommissies en voorbereidingscommissies. De ondernemingsraad kan kiezen voor een structuur met commissies, maar kan ook kiezen voor een andere structuur die beter bij de organisatie past.
Vooral de laatste jaren kiezen veel ondernemingsraden voor andere structuren. Dit noemen we dan “vernieuwde/vernieuwende medezeggenschap”. De WOR is en blijft het kader waarbinnen de medezeggenschap functioneert, maar dat kader is flexibel. Uitgangspunt van vernieuwing is vaak de wens om de collega’s meer bij de medezeggenschap te betrekken en hen meer zeggenschap te geven over hun werk.
De ondernemingsraad kijkt daarbij welke vorm van medezeggenschap het beste past bij de organisatie en de medewerkers. Soms kiezen grote ondernemingsraden bijvoorbeeld voor een ondernemingsraad met minder leden, in ruil voor meer faciliteiten of voor een medezeggenschap die breder belegd is in de organisatie.
Processen
Hoe komt de ondernemingsraad tot een advies of reactie op een instemmingsverzoek? Welke werkwijze kiest de OR? En hoe wil de OR zich verhouden tot de directie en de manager P&O? Er zijn diverse mogelijkheden en elke ondernemingsraad maakt daarin zijn eigen keuzes.
De ondernemingsraad is gekozen ‘zonder last of ruggenspraak’, maar moet tegelijkertijd de medewerkers in de organisatie vertegenwoordigen. De OR kan ervoor kiezen om de medewerkers alleen achteraf te informeren over zijn besluiten en acties, maar hij kan er ook voor kiezen de medewerkers te betrekken en te bevragen voordat er een besluit genomen wordt.
Besluitvorming
Als de ondernemingsraad tot een besluit wil komen, zijn er verschillende methodes die je kunt inzetten. De OR kan hij de leden laten stemmen, een analysemodel gebruiken (zoals de hoeden van De Bono of het BOB-model) of een instrument (als deep democracy) gebruiken.
Samenwerking
De ondernemingsraad kan kiezen voor commissies of werk/themagroepen die min of meer zelfstandig te werk gaan, maar kan ook alles altijd bespreken in de voltallige vergadering van de OR.
Doelen realiseren
De ondernemingsraad kan per adviesaanvraag of instemmingsverzoek bekijken hoeveel tijd hij nodig heeft, hij kan een termijn afspreken met de bestuurder, hij kan een dag ervoor nemen samen met bestuurder en collega’s.
De ondernemingsraad kan reactief zijn en pas in actie komen als de directie een vraag neerlegt. De OR hij kan er ook voor zorgen dat hij al wordt meegenomen in de eerste prille gedachtevorming over een te nemen besluit. Een ondernemingsraad staat voor vele keuzes.
De trainer/adviseur
De trainer/adviseur begeleidt de ondernemingsraad in het traject van inrichten van de medezeggenschap. Samen kijken ze wat past bij de OR, bij de mensen in de OR en bij de organisatie. Gedurende de zittingstermijn kan de ondernemingsraad, op basis van opgedane ervaring en nieuwe inzichten, de werkwijze aanpassen.
De trainer die de ondernemingsraad ondersteunt bij vernieuwen van de medezeggenschap, weet exact wat wel en wat niet mogelijk is. De trainer kent voorbeelden van vernieuwde vormen van medezeggenschap. De ondernemingsraad, directie en medewerkers onderzoeken, onder begeleiding van de trainer, welke vorm het best zal werken voor de organisatie en de OR.
De trainer helpt de ondernemingsraad bij het kiezen van een werkwijze. Samen kijken ze naar alle facetten van de medezeggenschap.
De trainer kan de OR ook helpen bij oefenen in gespreksvoering met de bestuurder en andere functionarissen waar de OR mee te maken heeft. Een trainer-acteur kan helpen met oefenen van moeilijke gesprekken of voorbereiding van onderhandelingen.
